نشست سرفصل هدایت تبلیغ در محرم

\documentclass[a4paper,12pt]{article} \begin{document} \begin{center} {\large «أعوذُ باللّٰهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم\\ \vspace*{5mm} بِسمِ اللهِ الرَّحمٰنِ الرَّحیم.»\\ «الحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ العَالَمِینَ وَ الصَّلوةُ وَ السَّلامُ عَلَی النَّیِّرِ الأَعْظَمِ وَ نَتِیجَةِ العَالَمِ، هَادِي السُّبُلِ وَ مُنجِي البَشَرِ، سَیِّدِنا وَ مَولَانَا، حَبِیبِ إِلهِ العَالَمِینَ، أَبِي القَاسِمِ المُصطَفیٰ مُحَمَّدٍ، وَ عَلَی آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ المَعصُومِینَ المُکَرَّمِینَ، وَ اللَّعْنُ الدَّائِمُ عَلیٰ أَعدَائِهِم أَجمَعِینَ، مِنَ الآنِ إِلیٰ قِیَامِ یَومِ الدِّینِ.»} \end{center} {\large{\textbf{مقدمه}}}\\ \\ صلواتی که فرستاده شد، صلواتی بود که به سبک علمایی ادا گردید؛ آهسته بود!\\ \\ {\large{\textbf{دعاهایی که با صدای بلند باید بیان شود!}}}\\ \\ در روایتی از امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) مشاهده کردم که ایشان فرمودند چهار دعا را با صدای بلند بیان کنید: \begin{enumerate} \item {\textbf{استعاذه از آتش:}}\\ هنگامی که از آتش دوزخ به خدا پناه می‌برید، این دعا را بلند بگویید، زیرا آتش می‌شنود و از خدا درخواست می‌کند: «پروردگارا، این بنده را وارد من نکن.» \item {\textbf{طلب بهشت:}}\\ زمانی که از خداوند ورود به بهشت را طلب می‌کنید، بلند بخوانید، زیرا بهشت می‌شنود و از خدا می‌خواهد که «پروردگارا، این دعا‌کننده را وارد من کن.» \item {\textbf{درخواست تزویج با حورالعین:}}\\ اگر قصد طلب تزویج با حورالعین را دارید، بلند بگویید: {\large «ألَّلهُمَّ زَوِّجْنا مِنَ ألحورألعین»،} زیرا حورالعین این درخواست را شنیده و به درگاه الهی عرضه می‌کنند: خدایا {\large «أَجِب دَعوَةَ عَبدِکَ»،} {\textbf{خدایا، دعای این بنده را اجابت کن.}} \item {\textbf{صلوات بر محمد و آل محمد (علیهم‌السلام):}}\\ هرکس بر پیامبر و اهل‌بیت صلوات بفرستد، رسول‌الله و اهل‌بیت (علیهم‌السلام) آن را شنیده و در مقابل هر صلوات، ده بار بر او درود می‌فرستند {\textbf{1}}. \end{enumerate} \begin{center} {\large «أَللّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ.»} \end{center} خوشبختانه در خدمت عزیزان و سروران خودم هستم با صورت‌هایی که من در مجلس می‌بینم علی‌القاعده درس پس می‌دهم و لذا بعد از جلسه هر یک از عزیزان سخنی و صحبتی داشتند، گوش شنوایی خواهیم داشت.\\ \\ \\ {\large{\textbf{ضرورت تبلیغ در دهه اول محرم}}}\\ \\ با ورود به ماه‌های محرم و صفر، مسئولیت‌های تبلیغی روحانیت دوچندان می‌شود. دیروز در جمعی بودم و شنیدم که گروهی از طلاب قصد عزیمت به کربلا در دهه اول محرم را دارند تا به زیارت مشرف شوند. این خبر مرا ناراحت کرد و توبیخشان نمودم!\\ وقتی علت را جویا شدند، پاسخ دادم:\\ «ما، روحانیون، در دهه اول محرم همانند یک نانوایی هستیم که در اوج ظهر باید کنار تنور آماده باشد!\\ مانند یک قنادی هستیم که در شب عید نوروز شیرینی میان مردم توزیع می‌کند! کار ما در دهه اول محرم مشخص است؛ خدمت به مردم و رساندن معارف حسینی به آنان. زیارت را باید به زمان دیگری موکول کنیم تا بتوانیم وظیفه اصلی خود را به نحو احسن انجام دهیم.»\\ تجربه من در امر تبلیغ نشان داده است که در این دو ماه، به‌ویژه دهه اول محرم، در هر محیطی که برای تبلیغ حضور پیدا کنیم، باید سخنرانی‌ها رنگ‌وبوی سیدالشهدا (علیه‌السلام) داشته باشد. در غیر این صورت، مورد اعتراض واقع خواهیم شد.\\ مقام معظم رهبری اخیراً در سفر خود به استان خراسان شمالی مباحث مهمی را مطرح کردند که در سفرهای استانی ایشان بی‌سابقه بود. در این سفر، ایشان موضوعاتی در سطح کشوری و حتی فراملی را مطرح نمودند؛ لذا طبیعی است که مردم انتظار دارند سخنرانان نیم‌نگاهی به مطالبات رهبر معظم انقلاب داشته باشند. به‌ویژه بحث {\textbf{سبک زندگی}} که امروزه یکی از دغدغه‌های مهم اجتماعی محسوب می‌شود.\\ علاوه بر این، وضعیت کنونی جهان اسلام، شرایط کشور ما، و مسائلی مانند تحریم‌های اقتصادی نیز باید در محور هدایت و روشنگری قرار گیرد.\\ در گذشته بنده تأمل کردم که در این دو ماه محرم و صفر به‌خصوص در دو دهه اول ماه محرم چه مباحثی برای مردم مناسبت دارد!\\ حدود ۳۰ بحث را من یادداشت کردم که به نظرم می‌رسد برای طرح در میان مردم مناسبت دارد؛ چون در محضر مبلغان و مبلغات هستم و خود شما اهل‌فنید. شاعر گفت: \begin{center} در خانه اگر کس است \hspace*{2.5cm} یک حرف بس است \end{center} من اشاره که بکنم شما علی‌القاعده پیگیری خواهید کرد.\\ در این راستا، فهرستی از موضوعات مهمی که برای ارائه در این ایام مناسب است، تدوین کرده‌ام. در ادامه به این موضوعات اشاره خواهم کرد.\\ \\ {\large{\textbf{اهمیت آزمون و امتحان در قرآن و ارتباط آن با نهضت حسینی}}}\\ \\ یکی از موضوعات بسیار مهم و کاربردی، {\textbf{آزمون و امتحان}} در قرآن کریم است. این مفهوم در قرآن با چهار واژه قابل‌بررسی است: \begin{enumerate} \item امتحان \item فتنه \item بلا \item تمحیص \end{enumerate} این چهار واژه نه‌تنها در آیات قرآن کریم، بلکه در سخنان سیدالشهدا (علیه‌السلام) نیز به‌وضوح دیده می‌شوند. یکی از فرازهای معروف آن حضرت که شما نیز آن را حفظ هستید، چنین است: {\large «إِنَّ اَلنَّاسَ عَبِيدُ اَلدُّنْيَا وَ اَلدِّينُ لَعْقٌ عَلَى أَلْسِنَتِهِمْ يَحُوطُونَهُ مَا دَرَّتْ مَعَايِشُهُمْ فَإِذَا مُحِّصُوا بِالْبَلاَءِ‌ قَلَّ اَلدَّيَّانُونَ {\Large{2}}‌؛»} فراز پایانی این سخن به‌وضوح مفهوم "امتحان" را بیان می‌کند.\\ از دیگر آیاتی که مستقیماً به موضوع آزمایش و امتحان اشاره دارند، آیاتی هستند که سیدالشهدا (علیه‌السلام) در لحظات سخت عاشورا بر سر نیزه تلاوت کردند. این آیه که در چندین مکان از جمله دروازه کوفه، مجلس عبیدالله، و مجلس یزید نقل شده، چنین است: {\large «أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ {\Large{3}}.»}\\ مباحث مربوط به امتحان و آزمایش الهی را می‌توان به‌صورت عمیق‌تر از روایات نیز بررسی کرد. برای پژوهش بیشتر در این زمینه، {\textbf{نرم‌افزارهای تخصصی حدیثی}} امروزه بسیار در دسترس هستند. یکی از بهترین منابع برای این کار، {\textbf{معجم موضوعی بحارالانوار}} است که توسط {\textbf{مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی}} تدوین شده است.\\ همچنین، اگر به دنبال مطالعه‌ای روشمند و منسجم درباره این موضوع هستید، کتاب {\textbf{میزان الحکمة}} تألیف آیت‌الله ری‌شهری نیز بخش مفصلی درباره {\textbf{امتحان}} دارد و می‌تواند راهگشا باشد.\\ \\ {\large{\textbf{امامت و رهبری در اسلام و نهضت حسینی}}}\\ \\ یکی از موضوعات اساسی که در این ایام باید به آن پرداخت، {\textbf{مفهوم امامت و رهبری}} در اسلام است. این بحث از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، خصوصاً باتوجه‌به انقلاب‌های منطقه‌ای و جریانات سیاسی که امروزه شاهد آن هستیم.\\ مسئله امامت و رهبری به‌طور خاص در کلمات اباعبدالله الحسین (علیه‌السلام) مطرح شده است. امام حسین (علیه‌السلام) در جملات گهربار خود، ویژگی‌های امام حقیقی را چنین بیان می‌کنند:\\ {\large «فَلَعَمْرِي مَا اَلْإِمَامُ إِلاَّ اَلْحَاكِمُ بِالْكِتَابِ اَلْقَائِمُ بِالْقِسْطِ اَلدَّائِنُ بِدِينِ اَلْحَقِّ اَلْحَابِسُ نَفْسَهُ عَلَى ذَاتِ اَللَّهِ {\Large{4}}؛»}\\ این جمله بیانگر آن است که امام، تنها کسی است که {\textbf{بر اساس کتاب الهی حکومت می‌کند، عدالت را برپا می‌دارد، متدین به دین حق است، و جان خود را وقف خداوند کرده است.}}\\ در نخستین برخورد امام حسین (علیه‌السلام) با والی مدینه، {\textbf{سعید بن عمرو}}، حضرت با صراحت موضع خود را در برابر یزید مشخص کردند و فرمودند:\\ {\large «أَيُّهَا اَلْأَمِيرُ إِنَّا أَهْلُ بَيْتِ اَلنُّبُوَّةِ وَ مَعْدِنُ اَلرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفُ اَلْمَلاَئِكَةِ وَ بِنَا فَتَحَ اَللَّهُ وَ بِنَا خَتَمَ اَللَّهُ وَ يَزِيدُ رَجُلٌ فَاسِقٌ شَارِبُ اَلْخَمْرِ قَاتِلُ اَلنَّفْسِ اَلْمُحَرَّمَةِ مُعْلِنٌ بِالْفِسْقِ وَ مِثْلِي لاَ يُبَايِعُ مِثْلَهُ وَ لَكِنْ نُصْبِحُ وَ تُصْبِحُونَ وَ نَنْظُرُ وَ تَنْظُرُونَ أَيُّنَا أَحَقُّ بِالْبَيْعَةِ وَ اَلْخِلاَفَ {\Large{5}}؛»}\\ این سخن نشان‌دهنده عدم‌پذیرش حکومت طاغوتی یزید از سوی سیدالشهدا (علیه‌السلام) است. ایشان به‌وضوح اعلام کردند که شخصیتی مانند ایشان، هرگز با فردی چون یزید بیعت نخواهد کرد.\\ اگر بررسی دقیقی بر فرمایشات امام حسین (علیه‌السلام) داشته باشیم، مشاهده خواهیم کرد که {\textbf{مسئله امامت و رهبری در کلام حضرت کاملاً قابل‌پیگیری است.}}\\ این امر نشان‌دهنده جایگاه والای امامت در نظام فکری اسلام و پیوند عمیق آن با نهضت عاشورا است.\\ {\large{\textbf{حق و باطل در نهضت حسینی و تطبیق آن با شرایط معاصر}}}\\ \\ یکی از مباحث بسیار مهم و بنیادین، {\textbf{حق و باطل}} است؛ به‌ویژه در شرایطی که امروزه این مفهوم در عرصه‌های مختلف قابل‌بررسی و پیگیری است.\\ در کلمات سیدالشهدا (علیه‌السلام)، این موضوع به‌وضوح مطرح شده است. جمله‌ای که حضرت در اوج نهضت عاشورا بیان کردند، کاملاً این حقیقت را آشکار می‌سازد:\\ {\large «أَ لاَ تَرَوْنَ أَنَّ اَلْحَقَّ لاَ يُعْمَلُ بِهِ وَ أَنَّ اَلْبَاطِلَ لاَ يُنْتَهَى عَنْهُ لِيَرْغَبَ اَلْمُؤْمِنُ فِي لِقَاءِ اَللَّهِ مُحِقّاً فَإِنِّي لاَ أَرَى اَلْمَوْتَ إِلاَّ اَلْحَيَاةَ وَ لاَ اَلْحَيَاةَ مَعَ اَلظَّالِمِينَ إِلاَّ بَرَماً {\Large{6}}.»}\\ این سخن، بیانگر واقعیتی تلخ است که در طول تاریخ تکرار شده است: {\textbf{حق، مهجور می‌ماند و باطل گسترش می‌یابد، تا جایی که اهل حق برای ملاقات با خداوند مشتاق می‌شوند.}}\\ در این زمینه، بحث امامت و رهبری نیز ارتباط مستقیم با مفهوم حق و باطل دارد. امام حسین (علیه‌السلام) در سخنان خود، معیارهای رهبری عادل را چنین بیان می‌فرمایند:\\ {\large «فَلَعَمْرِي مَا اَلْإِمَامُ إِلاَّ اَلْحَاكِمُ بِالْكِتَابِ اَلْقَائِمُ بِالْقِسْطِ اَلدَّائِنُ بِدِينِ اَلْحَقِّ اَلْحَابِسُ نَفْسَهُ عَلَى ذَاتِ اَللَّهِ {\Large{7}}؛»}\\ این معیارها، همان اصولی هستند که در طول تاریخ نادیده گرفته شده و نتیجه آن، روی کار آمدن حکومت‌های جور و ظلم بوده است.\\ بررسی این موضوع از {\textbf{هابیل و قابیل}} آغاز می‌شود، سپس به {\textbf{ابوسفیان، ابوجهل و پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌‌و‌سلم)}} می‌رسد و در نهایت، تا زمان ما ادامه پیدا می‌کند. در دوران معاصر نیز، ایستادگی بر حق هزینه‌هایی دارد، چراکه «\{{\large اَلصَّبْرُ لِإِعْطَاءِ}\}{\large اَلْحَقِّ مُرٌّ {\Large{8}}.»}\\ تحریم‌هایی که امروز بر جامعه اسلامی تحمیل شده است، دقیقاً به‌دلیل ایستادگی بر مسیر حق است. اگر یک {\textbf{لبخند دیپلماتیک}} به آمریکا زده شود، تمام مشکلات ظاهری حل خواهد شد، اما انتخاب ما ایستادگی بر حق است.\\ \\ {\large{\textbf{بررسی سخنان کوتاه امام حسین (علیه‌السلام) و کاربرد آن در منبر}}}\\ \\ سخنان سیدالشهدا (علیه‌السلام) از مهم‌ترین منابع معرفتی و اخلاقی در اسلام هستند. این سخنان نه‌تنها دربردارنده مبانی دین، بلکه چراغی برای هدایت انسان در مسیر زندگی‌اند.\\ یکی از جامع‌ترین منابع موجود برای بررسی کلمات نورانی امام حسین (علیه‌السلام)، کتاب {\textbf{موسوعة کلمات الإمام الحسین (علیه‌السلام)}} است. این کتاب که توسط {\textbf{معهد الإمام الباقر (علیه‌السلام)}} زیر نظر سازمان تبلیغات اسلامی تألیف شده، شامل {\textbf{۱۰۵۴ سخن}} از امام حسین (علیه‌السلام) می‌باشد.\\ برای منبر، برخی از این سخنان به دلیل محتوای عمیق و کاربردی، بیش از سایر موارد قابل استفاده و بررسی هستند. در ادامه به برخی از این سخنان که خودم نیز بر آن‌ها سخنرانی داشته‌ام و بسیار مفید بوده‌اند، اشاره می‌کنم: \begin{enumerate} \item {\textbf{شناخت خداوند و امام عصر}}\\ یکی از معروف‌ترین سخنان سیدالشهدا (علیه‌السلام) چنین است:\\ {\large «خَرَجَ اَلْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ عَلَيْهِ السَّلاَمُ عَلَى أَصْحَابِهِ فَقَالَ: أَيُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ اَللَّهَ جَلَّ ذِكْرُهُ مَا خَلَقَ اَلْعِبَادَ إِلاَّ لِيَعْرِفُوهُ فَإِذَا عَرَفُوهُ عَبَدُوهُ فَإِذَا عَبَدُوهُ اِسْتَغْنَوْا بِعِبَادَتِهِ عَنْ عِبَادَةِ مَنْ سِوَاهُ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ: يَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ بِأَبِي أَنْتَ وَ أُمِّي فَمَا مَعْرِفَةُ اَللَّهِ؟ قَالَ: مَعْرِفَةُ أَهْلِ كُلِّ زَمَانٍ إِمَامَهُمُ اَلَّذِي يَجِبُ عَلَيْهِمْ طَاعَتُهُ {\Large{9}}.»}\\ سپس شخصی پرسید: {\large «يَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ بِأَبِي أَنْتَ وَ أُمِّي فَمَا مَعْرِفَةُ اَللَّهِ؟»}\\ امام حسین (علیه‌السلام) پاسخ دادند:\\ {\large «مَعْرِفَةُ أَهْلِ كُلِّ زَمَانٍ إِمَامَهُمُ اَلَّذِي يَجِبُ عَلَيْهِمْ طَاعَتُه.»}\\ این سخن به‌وضوح بر {\textbf{مفهوم امام‌شناسی و ضرورت تبعیت از امام برحق در هر زمان }} تأکید دارد. \item {\textbf{فضایل اخلاقی}}\\ سخن کوتاه دیگری که حضرت فرموده‌اند، چنین است: {\large «مَنْ جَادَ سَادَ {\Large{10}}، و مَنْ بَخِلَ رَدِئَ {\Large{11}}.»}\\ این حدیث بیانگر اهمیت {\textbf{جود و سخاوت}} در رفتار اجتماعی انسان است.\\ این سخنان، نمونه‌هایی از گوهرهای ارزشمند معرفتی امام حسین (علیه‌السلام) هستند که برای استفاده در سخنرانی‌ها و منابر بسیار مؤثرند.\\ \\ {\large{\textbf{وصیت‌نامه امام حسین (علیه‌السلام) به محمد بن حنفیه و اهداف نهضت حسینی}}} \item یکی از مستندترین و روشن‌ترین اسناد درباره اهداف قیام سیدالشهدا (علیه‌السلام)، {\textbf{وصیت‌نامه‌ای است که حضرت خطاب به محمد بن حنفیه مرقوم فرموده‌اند.}} این وصیت‌نامه از لحاظ تاریخی و محتوایی، جایگاه بسیار مهمی در تحلیل نهضت عاشورا دارد.\\ متن این وصیت‌نامه چنین است:\\ {\large «وَ أَنِّي لَمْ أَخْرُجْ أَشِراً وَ لاَ بَطِراً وَ لاَ مُفْسِداً وَ لاَ ظَالِماً، وَ إِنَّمَا خَرَجْتُ لِطَلَبِ اَلْإِصْلاَحِ فِي أُمَّةِ جَدِّي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ؛ أُرِيدُ أَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَنْهَى عَنِ اَلْمُنْكَرِ وَ أَسِيرَ بِسِيرَةِ جَدِّي وَ أَبِي عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ عَلَيْهِمَا السَّلاَمُ {\Large{12}}.»}\\ این فراز، {\textbf{بیانیه قیام امام حسین (علیه‌السلام)}} محسوب می‌شود. حضرت در آن صریحاً اعلام می‌فرمایند که خروجشان نه از سر خودخواهی و جاه‌طلبی، بلکه برای اصلاح امت پیامبر و احیای امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر بوده است.\\ همچنین تأکید امام بر {\textbf{اتباع سیره پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ‌و‌سلم) و امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)،}} نشان‌دهنده رویکرد اصیل و دینی نهضت عاشورا است. این سخنان حجت را بر همگان تمام می‌کند که قیام حسینی صرفاً یک شورش سیاسی نبود، بلکه {\textbf{حرکتی الهی برای اصلاح امت اسلامی}} بود.\\ برای مطالعه بیشتر درباره این وصیت‌نامه، کتاب {\textbf{سخنان حسین بن علی (علیه‌السلام) از مدینه تا کربلا}} نوشته {\textbf{سید جعفر شهیدی،}} یکی از بهترین منابع پژوهشی محسوب می‌شود. \item روایت مشهور که الان خواندم {\large «إِنَّ اَلنَّاسَ عَبِيدُ اَلدُّنْيَا وَ اَلدِّينُ لَعْقٌ عَلَى أَلْسِنَتِهِمْ»،} روایت شیرینی است. \item {\textbf{داستان شخص گناهکار}}\\ روایتی که احتمالاً همگان از آن برای موعظه بهره برده‌اند، این است که شخصی نزد امام حسین (علیه‌السلام) آمد:\ {\large «أَنَّهُ جَاءَ رَجُلٌ وَ قَالَ أَنَا رَجُلٌ عَاصٍ وَ لاَ أَصْبِرُ عَنِ اَلْمَعْصِيَةِ فَعِظْنِي بِمَوْعِظَةٍ قَالَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ اِفْعَلْ خَمْسَةَ أَشْيَاءَ وَ أَذْنِبْ مَا شِئْتَ فَأَوَّلُ ذَلِكَ لاَ تَأْكُلْ رِزْقَ اَللَّهِ وَ أَذْنِبْ مَا شِئْتَ وَ اَلثَّانِي اُخْرُجْ مِنْ وَلاَيَةِ اَللَّهِ وَ أَذْنِبْ مَا شِئْتَ وَ اَلثَّالِثُ اُطْلُبْ مَوْضِعاً لاَ يَرَاكَ اَللَّهُ وَ أَذْنِبْ مَا شِئْتَ وَ اَلرَّابِعُ إِذَا جَاءَ مَلَكُ اَلْمَوْتِ لِيَقْبِضَ رُوحَكَ فَادْفَعْهُ عَنْ نَفْسِكَ وَ أَذْنِبْ مَا شِئْتَ وَ اَلْخَامِسُ إِذَا أَدْخَلَكَ مَالِكٌ فِي اَلنَّارِ فَلاَ تَدْخُلْ فِي اَلنَّارِ وَ أَذْنِبْ مَا شِئْتَ {\Large{13}}.»}\\ (ای فرزند رسول خدا، من فردی گناهکارم و نمی‌توانم در برابر گناه صبر کنم). حضرت فرمودند: “پنج کار انجام بده، سپس هر چه می‌خواهی گناه کن.” \item {\textbf{داستان ضامن دیه}}\\ روایت شیرین دیگری نقل شده است که شخصی نزد امام ابی‌عبدالله (علیه‌السلام) آمد و گفت:\\ {\large «يَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ قَدْ ضَمِنْتُ دِيَةً كَامِلَةً وَ عَجَزْتُ عَنْ أَدَائِهَا فَقُلْتُ فِي نَفْسِي أَسْأَلُ أَكْرَمَ اَلنَّاسِ وَ مَا رَأَيْتُ أَكْرَمَ مِنْ أَهْلِ بَيْتِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ»،} (من ضامن پرداخت دیه کاملی شده‌ام و اکنون توان پرداخت آن را ندارم). در اینجا بحث ضمانت و کار خیر مطرح می‌شود، زیرا مبلغ دیه بسیار سنگین است.\\ {\large «قَالَ اَلْحُسَيْنُ عَلَيْهِ السَّلاَمُ يَا أَخَا اَلْعَرَبِ أَسْأَلُكَ عَنْ ثَلاَثِ مَسَائِلَ فَإِنْ أَجَبْتَ عَنْ وَاحِدَةٍ أَعْطَيْتُكَ ثُلُثَ اَلْمَالِ وَ إِنْ أَجَبْتَ عَنِ اِثْنَيْنِ أَعْطَيْتُكَ ثُلُثَيِ اَلْمَالِ وَ إِنْ أَجَبْتَ عَنِ اَلْكُلِّ أَعْطَيْتُكَ اَلْكُلَّ فَقَالَ اَلْأَعْرَابِيُّ يَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ أَ مِثْلُكَ يَسْأَلُ عَنْ مِثْلِي وَ أَنْتَ مِنْ أَهْلِ بَيْتِ اَلْعِلْمِ وَ اَلشَّرَفِ فَقَالَ اَلْحُسَيْنُ عَلَيْهِ السَّلاَمُ بَلَى سَمِعْتُ جَدِّي رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ يَقُولُ اَلْمَعْرُوفُ بِقَدْرِ اَلْمَعْرِفَةِ.»}\\ سپس حضرت فرمودند: از جدم شنیدم که {\large «اَلْمَعْرُوفُ بِقَدْرِ اَلْمَعْرِفَةِ»،} (نیکی به‌اندازه شناخت است). این خود بحث مفصلی دارد که هر کسی باید به‌اندازه معرفتش کمک کند. امام (علیه‌السلام) فرمودند:\\ {\large «فَقَالَ اَلْأَعْرَابِيُّ سَلْ عَمَّا بَدَا لَكَ فَإِنْ أَجَبْتُ وَ إِلاَّ تَعَلَّمْتُ مِنْكَ وَ لاٰ قُوَّةَ إِلاّٰ بِاللّٰهِ فَقَالَ اَلْحُسَيْنُ عَلَيْهِ السَّلاَمُ أَيُّ اَلْأَعْمَالِ أَفْضَلُ فَقَالَ اَلْأَعْرَابِيُّ اَلْإِيمَانُ بِاللَّهِ فَقَالَ اَلْحُسَيْنُ عَلَيْهِ السَّلاَمُ فَمَا اَلنَّجَاةُ مِنَ اَلْمَهْلَكَةِ فَقَالَ اَلْأَعْرَابِيُّ اَلثِّقَةُ بِاللَّهِ فَقَالَ اَلْحُسَيْنُ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ فَمَا يُزَيِّنُ اَلرَّجُلَ فَقَالَ اَلْأَعْرَابِيُّ عِلْمٌ مَعَهُ حِلْمٌ فَقَالَ فَإِنْ أَخْطَأَهُ ذَلِكَ فَقَالَ مَعَهُ مُرُوءَةٌ فَقَالَ فَإِنْ أَخْطَأَهُ ذَلِكَ فَقَالَ فَقْرٌ مَعَهُ صَبْرٌ فَقَالَ اَلْحُسَيْنُ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ فَإِنْ أَخْطَأَهُ ذَلِكَ فَقَالَ اَلْأَعْرَابِيُّ فَصَاعِقَةٌ تَنْزِلُ مِنَ اَلسَّمَاءِ فَتُحْرِقُهُ فَإِنَّهُ أَهْلٌ لِذَلِكَ فَضَحِكَ اَلْحُسَيْنُ عَلَيْهِ السَّلاَمُ وَ رَمَى بِصُرَّةٍ إِلَيْهِ فِيهَا أَلْفُ دِينَارٍ وَ أَعْطَاهُ خَاتَمَهُ وَ فِيهِ فَصُّ قِيمَتُهُ مِائَتَا دِرْهَمٍ فَقَالَ يَا أَعْرَابِيُّ أَعْطِ اَلذَّهَبَ إِلَى غُرَمَائِكَ وَ اِصْرِفِ اَلْخَاتَمَ فِي نَفَقَتِكَ فَأَخَذَهُ اَلْأَعْرَابِيُّ وَ قَالَ اَللّٰهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسٰالَتَهُ {\Large{14}}؛»}\\ سه سؤال می‌پرسم؛ اگر به هر سه پاسخ دادی، تمام دیه را می‌پردازم، اگر به دو سؤال پاسخ دادی، دو سوم آن را، و اگر به یک سؤال پاسخ دادی، یک‌سوم آن را پرداخت خواهم کرد.” سؤالات و پاسخ‌ها بسیار شیرین هستند. \item {\textbf{اشعار منسوب به امام حسین (علیه‌السلام)}}\\ اشعاری که به امام حسین (علیه‌السلام) نسبت داده شده و مسلم است، از این قرار است:\\ {\large «فَإِنْ تَكُنِ اَلدُّنْيَا تُعَدُّ نَفِيسَةً \hspace*{5cm} فَدَارُ ثَوَابِ اَللَّهِ أَعْلَى وَ أَنْبَلُ\\ وَ إِنْ كَانَتِ اَلْأَبْدَانُ لِلْقَتْلِ أُنْشِئَتْ \hspace*{5cm} فَمَوْتُ اَلْفَتَى فِي اَللَّهِ أَوْلَى وَ أَفْضَلُ\\ وَ إِنْ تَكُنِ اَلْأَرْزَاقُ قِسْماً مُقَدَّراً \hspace*{5cm} فَقِلَّةُ حِرْصِ اَلْمَرْءِ فِي اَلْكَسْبِ أَجْمَلُ\\ وَ إِنْ تَكُنِ اَلْأَمْوَالُ لِلتَّرْكِ جَمْعُهَا \hspace*{5cm} فَمَا حَالُ مَتْرُوكٍ بِهِ اَلْمَرْءُ يَبْخَلُ {\Large{15}}»}\\ (اگر دنیا گران‌بها شمرده شود، سرای پاداش الهی برتر و والاتر است.\\ و اگر بدن‌ها برای مرگ آفریده شده‌اند، کشته‌شدن با شمشیر در راه خدا بهتر است.\\ و اگر روزی‌ها مقدر شده است، کم تلاش کردن برای روزی زیباتر است.\\ و اگر اموال برای گذاشتن و رفتن جمع می‌شوند، پس چرا انسان به آنچه برجای می‌گذارد، بخل می‌ورزد؟) این اشعار، اگرچه تنها سه یا چهار بیت هستند، اما بسیار عالی و زیبایند. \item {\textbf{قضیه خواستگاری مروان}}\\ قضیه خواستگاری مروان از دختر عبدالله بن جعفر توسط معاویه و درخشش امام حسین (علیه‌السلام) در این داستان، بسیار پرمحتوا است. آدرس این موارد را خدمت شما عرض می‌کنم. \end{enumerate} {\large{\textbf{بررسی سخنرانی‌های عاشورایی و سخنان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌‌و‌آله‌و‌سلم) و ائمه (علیهم‌السلام) درباره امام حسین (علیهم‌السلام)}}}\\ \begin{enumerate} \item {\textbf{سخنرانی‌های عاشورایی امام حسین (علیه‌السلام)}}\\ بررسی سه سخنرانی عاشورایی امام حسین (علیه‌السلام) حائز اهمیت است. امام حسین (علیه‌السلام) در شب عاشورا یک سخنرانی و در روز عاشورا دو سخنرانی ایراد فرمودند. هر سه سخنرانی در تاریخ ثبت شده و بسیار پرمحتوا و دارای نکات ارزشمندی هستند. این سخنرانی‌ها در مورد موضوعاتی همچون حرام‌خواری، بصیرت در دین و وفای به عهد هستند که در تاریخ نیز به ثبت رسیده‌اند. \item {\textbf{سخنان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) و ائمه (علیهم‌السلام) درباره شخصیت و قیام حسینی}}\\ بررسی سخنان پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) و ائمه اطهار (علیهم‌السلام) درباره شخصیت حسینی و قیام ایشان، دریایی وسیع از معارف را در بر دارد.\\ از روایات رسول گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) مانند:\\ {\large «وَ اِجْتَمَعَ أَهْلُ اَلْقِبْلَةِ عَلَى أَنَّ اَلنَّبِيَّ قَالَ: اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَيْنُ إِمَامَانِ قَامَا أَوْ قَعَدَا {\Large{16}}.»} (حسن و حسین دو امام هستند) و {\large «وَ اَلَّذِي بَعَثَنِي بِالْحَقِّ نَبِيّاً إِنَّ اَلْحُسَيْنَ بْنَ عَلِيٍّ فِي اَلسَّمَاءِ أَكْبَرُ مِنْهُ فِي اَلْأَرْضِ وَ إِنَّهُ لَمَكْتُوبٌ عَنْ يَمِينِ عَرْشِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِصْبَاحُ هُدًى وَ سَفِينَةُ نَجَاةٍ وَ إِمَامٌ غَيْرُ وَهْنٍ وَ عِزٌّ وَ فَخْرٌ وَ عِلْمٌ وَ ذُخْرٌ {\Large{17}}»،} (حسین کشتی نجات و چراغ هدایت است) گرفته تا کلمات ائمه اطهار (علیهم‌السلام) که درباره سیدالشهدا (علیه‌السلام) وارد شده است، همگی جمع‌آوری شده‌اند و منبع ارزشمندی برای شناخت بیشتر امام حسین (علیه‌السلام) و نهضت ایشان هستند. \end{enumerate} \vspace{2cm} {\large{\textbf{بررسی شخصیت اصحاب اباعبدالله (علیه‌السلام)}}} \begin{enumerate} \item {\textbf{انتخابگران نمونه}}\\ متأسفانه، ما در زمینه بررسی شخصیت اصحاب اباعبدالله (علیه‌السلام) کم‌کاری داشته‌ایم. من این بحث را “انتخابگران نمونه” نامیده‌ام؛ چرا که کسانی که در روز عاشورا در محضر اباعبدالله (علیه‌السلام) باقی ماندند، واقعاً انتخابگران نمونه بودند. \item {\textbf{منابع مطالعاتی}}\\ در این زمینه، سه کتاب قابل‌مراجعه است:\\ 1. “إبصار العین في أنصار الحسین (علیه‌السلام)” اثر مرحوم محمد سماوی که ترجمه شده است. (لازم به ذکر است که به دلیل عدم کار با ترجمه‌ها، از کیفیت ترجمه این اثر اطلاعی ندارم.) نویسنده این کتاب حدود 20 سال برای شناسایی اصحاب اباعبدالله الحسین (علیهم‌السلام) زحمت کشیده و 80 صفحه مطلب نگاشته است.\\ 2. “انصار الحسین (علیه‌السلام)” اثر محمدمهدی شمس‌الدین که کتاب بسیار خوبی است.\\ 3. “پژوهشی پیرامون شهدای کربلا” که توسط نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه تهیه شده و اثری بسیار ارزشمند است. \item {\textbf{اصحاب برجسته}}\\ به نظر من، در میان اصحاب، افراد زیر بیشتر قابل‌تکیه هستند:\\ \\ 1. {\textbf{حر بن ریاحی:}}\\ به اعتبار توبه و بازگشتش، به‌ویژه برای طرح در جلساتی که جوانان حضور دارند، داستان حرّ بسیار شیرین و آموزنده است.\\ \\ 2. {\textbf{حبیب بن مُظاهر (مَظاهر):}}\\ به اعتبار رهبری که در جریان کربلا نسبت به اصحاب اباعبدالله (علیه‌السلام) داشت.\\ \\ 3. {\textbf{مسلم بن عوسجه:}} به اعتبار معرفتی که به امام حسین (علیه‌السلام) داشت.\\ \\ 4. {\textbf{بُرَیر}}\\ \\ 5. {\textbf{زهیر بن قین:}}\\ به اعتبار جبران گذشته‌ای که داشت. در تاریخ آمده است که زهیر عثمانی‌مذهب بود، اما با یک برخورد با اباعبدالله (علیه‌السلام) چنان متحول شد که به همسرش گفت: “التماس دعا” و او را طلاق داد و گفت: “تو برو دنبال کارت، من حسینی می‌شوم.” سپس داستان زن زهیر، آمدن زهیر به کربلا و نقش زنان (که بعداً به آن خواهیم رسید) مطرح می‌شود.\\ \\ 6. {\textbf{عابس بن ابی شبیب شاکری}}\\ که نوشته‌اند شجاع‌ترین فرد کوفه بود، اما وقتی سنگ‌باران کردند، نیم‌تنه خود را برهنه کرد و برای جنگیدن به میدان آمد.\\ \\ 7. {\textbf{عبدالله بن عمیر کلبی}}\\ داستانش بسیار زیباست؛ در کوفه می‌بیند که لشکریان دارند آماده می‌شوند، می‌پرسد چه خبر است؟ می‌گویند: “دارند آماده می‌شوند برای کشتن حسین (علیه‌السلام).” می‌گوید: “من دوست داشتم با مشرکان بجنگم، اما قسمتم نشد.” حرکت می‌کند که برود، همسرش هم با او می‌آید. این همسر عبدالله، تنها زن شهیده در روز عاشورا است و خود عبدالله، اولین مبارزی است که به میدان آمده و در یک جنگ تن‌به‌تن، دو نفر از شجاعان دشمن را به هلاکت رسانده است.\\ \\ 8. {\textbf{جون، غلام ابوذر:}} داستان بسیار زیبایی دارد.\\ \\ 9. {\textbf{ابوثمامه صائدی:}} به اعتبار یادآوری وقت اذان.\\ \\ 10. {\textbf{سعید بن عبدالله حنفی:}} به اعتبار شهید نماز بودن؛ او جلوی امام حسین (علیه‌السلام) ایستاد تا تیر به حضرت نخورد.\\ \\ لازم به ذکر است که این افراد، غیر از اهل‌بیت (علیهم‌السلام) هستند؛ مانند عباس (علیه‌السلام) و علی‌اکبر (علیه‌السلام) که حسابشان از اصحاب جداست. به نظر من، در میان اصحاب، این افراد برجسته‌تر هستند. \end{enumerate} {\large{\textbf{بررسی زیارت‌نامه‌ها، اسناد عاشورا و عاشورا به‌عنوان الگو}}} \begin{enumerate} \item {\textbf{بررسی زیارت‌نامه‌ها و سلام‌های وارده برای سیدالشهدا (علیه‌السلام)}}\\ بررسی زیارت‌نامه‌ها و سلام‌های وارده برای سیدالشهدا (علیه‌السلام) از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، چرا که همگی سرشار از بار معرفتی هستند. به‌عنوان‌مثال، در زیارت ناحیه مقدسه، برای امام حسین (علیه‌السلام) 80 لقب و 80 سلام ذکر شده است که بسیار ارزشمند است. متأسفانه، ما از زیارت‌ها غافل هستیم، درحالی‌که زیارت‌نامه‌های حضرت پر از محتوا است. در میان زیارت‌نامه‌ها، سه زیارت‌نامه به طور خاص می‌درخشند: زیارت عاشورا، زیارت وارث و زیارت اربعین که هر سه برای منبر، پر از مطلب هستند. \item {\textbf{بررسی اسناد عاشورا}}\\ تاریخ کربلا پر از سند است و نیازی نیست که منبری یا محقق چیزی از خود به آن اضافه کند. برادر بزرگ ما، حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمد رضایی تهرانی، اسناد مربوط به عاشورا را جمع‌آوری کرده و حدود 90 سند در این زمینه در دسترس است. یک منبع دم‌دستی برای این اسناد، کتاب آقای نجمی با عنوان “سخنان حسین بن علی از مدینه تا کربلا” است که کتاب بسیار خوبی است. این کتاب، اسناد عاشورا را به صورت قدم به قدم و به همراه سخنان اباعبدالله (علیه‌السلام) ضبط کرده است و این سخنان عمدتاً درگیر با مسئله کربلا و تحلیل آن هستند. \item {\textbf{بررسی عاشورا به‌عنوان الگو برای افراد گوناگون}}\\ عاشورا یک سناریوی پیچیده است؛ چرا که در آن، کودک، نوجوان، جوان، زن، مرد، پیرمرد، غلام، عرب، عجم و ... حضور دارند. در حقیقت، بررسی عاشورا به‌عنوان الگو برای افراد گوناگون، بسیار قابل‌توجه و نیازمند دقت است. \end{enumerate} {\large{\textbf{بررسی علل پیدایش، پیامدهای عاشورا و تأثیر سیدالشهدا (علیه‌السلام) بر زمانه ما}}}\\ \\ {\textbf{بررسی علل پیدایش و پیامدهای عاشورا}}\\ \\ عاشورا دارای پیش‌زمینه‌ها و پس‌آمدهایی است که هر دو از نظر ما مغفول مانده‌اند. باید بررسی کرد که چگونه شد که مردم، 50 یا 60 سال پس از هجرت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم)، به حسین‌کشی روی آوردند؟\\ این ماجرا از کجا شروع شد و به کجا رسید؟\\ سپس، باید این مطلب را بر زمانه خودمان تطبیق دهیم و پس‌آمدهای نهضت عاشورا را بررسی کنیم.\\ متأسفانه، امروزه بالاترین هجمه‌ها به قیام حسینی در شبکه‌های ماهواره‌ای و اینترنتی صورت می‌گیرد. به طور رسمی، قیام امام حسین (علیه‌السلام) را مسخره می‌کنند، عرب‌ها را انسان‌های وحشی نشان می‌دهند و تحلیل‌های غلطی درباره عاشورا ارائه می‌دهند.\\ بنابراین، بسیار مهم است که انسان بتواند پیشینه‌ها و پیامدهای نهضت حسینی را تبیین کند و آن را به زمان ما بکشاند. من بارها گفته‌ام که پیروزی ما در جنگ تحمیلی، از امام حسین (علیه‌السلام) است و اصلاً پیروزی ما در انقلاب، از برکت امام حسین (علیه‌السلام) است.\\ کسانی که سنشان مثل خیلی از شماها می‌کشد، می‌دانند که پیروزی انقلاب، با رفتن شاه گره خورد و رفتن شاه، در روز عاشورا انجام شد. اویسی در خاطراتش می‌گوید که روز عاشورا، بالای شهر تهران پرواز می‌کردیم و 4 میلیون جمعیت در تهران بود!\\ شاه بارها از من می‌پرسید: “پس مریدهای ما کجا هستند؟”\\ پس از دو سه بار پرسیدن، گفتم: “مریدهای شما در سوراخ موش رفته‌اند.” همان‌جا در هلیکوپتر به من گفت: “ماندن در این کشور دیگر جای ما نیست.”\\ این یعنی ضربه سیدالشهداء! پیروزی حزب‌الله در جنگ‌های 33 روزه، یعنی ضربه سیدالشهدا! من مکرراً بر منبرها گفته‌ام که فعال‌ترین انسان، هنوز هم سیدالشهدا (علیه‌السلام) است!\\ ثروتمندترین انسان روی کره خاکی، امام حسین (علیه‌السلام) است. من به روستای ده‌بار، یکی از روستاهای اطراف مشهد رفتم. در این روستای کوچک، امام حسین (علیه‌السلام) 400 قطعه ملک دارد!\\ غذایی که در طول تاسوعا و عاشورا در سراسر جهان اسلام داده می‌شود، بی‌نظیر است! سیدالشهدا (علیه‌السلام) دارد عمل می‌کند، فعالِ فعال!\\ \\ {\large{\textbf{درس‌ها و عبرت‌های عاشورا}}}\\ \\ {\large{\textbf{ریزش‌ها و رویش‌ها}}}\\ \\ مقام معظم رهبری (حفظه‌الله) درباره ریزش‌ها و رویش‌ها در عاشورا بحث‌های بسیار جالبی دارند. در فتنه ۸۸، شاهد بودیم که برخی افراد که زمانی به‌شدت به انقلاب وابسته بودند، پس از رحلت امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) دچار ریزش شدند. این افراد به‌قدری به انقلاب محبت داشتند که رفتارشان با آن دوران بسیار متفاوت بود.\\ \\ {\large{\textbf{شعارهای عاشورا}}}\\ \\ شعارهایی که در عاشورا مطرح می‌شود، مورد توجه کمتری از سوی روحانیت قرار دارد. رجزخوانی‌های اصحاب اباعبدالله (علیه‌السلام) و خود سیدالشهدا (علیه‌السلام) موضوعاتی هستند که می‌توانند چندین شب برای منبر بحث‌وبررسی شوند.\\ به‌عنوان‌مثال، در میدان، اسلم ترکی چه می‌گوید؟\\ \begin{center} {\large «امیری حسین و نعم الامیر \hspace*{2.5cm} سرور فؤاد البشیر النذیر {\Large{18}}»} \end{center} و عباس بن علی (علیه‌السلام) چه می‌گوید؟ \begin{center} {\large «وَ اَللَّهِ إِنْ قَطَعْتُمُ يَمِينِي \hspace*{3.5cm} إِنِّي أُحَامِي أَبَداً عَنْ دِينِي\\ وَ عَنْ إِمَامٍ صَادِقِ اَلْيَقِينِ \hspace*{2.5cm} نَجْلِ اَلنَّبِيِّ اَلطَّاهِرِ اَلْأَمِينِ {\Large{19}}»} \end{center} خود سیدالشهدا (علیه‌السلام) نیز اشعار بلندی دارد که شعارهای عاشورایی به شمار می‌روند.\\ \\ {\large{\textbf{ابعاد فراموش شده نهضت حسینی}}}\\ \\ {\large{\textbf{چالش‌ها و ابعاد مغفول نهضت حسینی}}}\\ \\ بحث ابعاد فراموش شده یا کمتر دیده شده نهضت حسینی، موضوع بسیار شیرینی است که چند سال پیش در دانشگاه شیراز مطرح شد و با استقبال خوبی مواجه گردید. بسیاری از ابعاد نهضت حسینی کاملاً فراموش شده یا کمتر موردتوجه قرار گرفته‌اند. به‌عنوان‌مثال، مسائل مذهبی و فراملیتی این نهضت به‌اندازه کافی مورد دقت واقع نشده است. درحالی‌که امام حسین (علیه‌السلام) نه‌تنها متعلق به شیعیان بلکه به همه انسان‌ها است. ما می‌گوییم: {\large «وَ اللّه ما نَنسَی حُسینًا»،} اما گستره تأثیرگذاری آن فقط به ما محدود نمی‌شود.\\ \\ {\large{\textbf{تأثیر امام حسین (علیه‌السلام) بر دیگر ملت‌ها}}}\\ \\ گاندی، رهبر هندی‌ها چه گفت؟\\ او از امام حسین (علیه‌السلام) به‌عنوان الگویی برای استقلال هند یاد کرد و گفت: «اگر حسین بن علی (علیه‌السلام) نبود، استقلال هند هم وجود نداشت!»\\ این نکته نشان‌دهنده بُعد فراملیتی امام حسین (علیه‌السلام) است که ما کمتر به آن پرداخته‌ایم. پیشنهاد من به مسئولین نظام این است که روز عاشورا را به‌عنوان روز آزادگی در سطح جهانی مطرح کنیم. آیا ما روز زن نداریم؟\\ روز عاشورا باید همان‌گونه که سید الاحرار شناخته می‌شود، در سطح جهانی هم معرفی شود.\\ \\ {\large{\textbf{تأثیر عاشورا بر دشمن}}}\\ \\ یزید وقتی اجازه داد که اهل‌بیت در شام یک هفته عزاداری کنند، نشانگر تغییر رویکردی است که از تأثیر جدی امام حسین (علیه‌السلام) بر او ناشی می‌شود. عزاداری یعنی گریه و مصیبت، پس او فهمیده بود که ضربه‌ای جدی خورده است. از طرف دیگر، امام حسین (علیه‌السلام) به‌خوبی می‌داند که در حرکت از مدینه به مکه، چه پیامی دارد. او در یوم‌الترویه به سمت کوفه حرکت کرد، در شرایطی که دیگران در فکر حج و عرفات بودند، تا توجه همگان را به خود جلب کند.\\ \\ {\large{\textbf{شعف و زیبایی کربلا}}}\\ \\ در کربلا، زیبایی، سرور و شعف خاصی وجود دارد. مرحوم سید بن طاووس (شکی نیست برای اینکه راه ملاقات با امام‌زمان (علیه‌السلام) برای او باز بوده است) ایشان اول در کتاب «لهوف» می‌نویسد اگر امر شارع مقدس نبود که ما عزاداری کنیم و از حسرت بر فقدان حسین (علیه‌السلام) گریه کنیم، در ایام محرم باید می‌خندیدیم و عید می‌گرفتیم!\\ زینب کبری (سلام‌الله‌علیها) در مقابل عبیدالله فرمودند: {\large «ما رأیت الا جمیلاً»؛} این نشان‌دهنده یک شور، شعف، عشق و نشاط است. بزرگی گفته است که تمامی گریه‌های سیدالشهدا در روز عاشورا، گریه شوق بوده است و گریه حزن نداشته است. صورت برافروخته بوده؛ یعنی گل انداخته بوده است!\\ حتی اصحاب گفتند: {\large «اُنْظُرُوا لاَ يُبَالِي بِالْمَوْتِ {\Large{21}}!»}\\ گویا مرگ در مقابلش هیچ است، حضرت نیز فرمود: {\large «فَمَا اَلْمَوْتُ إِلاَّ قَنْطَرَةٌ تَعْبُرُ بِكُمْ {\Large{22}}!»} مرگ یک پل است... و نیز {\large «أَحلَی مِنَ العَسَل {\Large{23}}.»}\\ \\ {\large{\textbf{معنای زندگی و دین}}}\\ \\ در بحث هسته تمدن، مقام معظم رهبری در استان خراسان شمالی فرمودند که ما در مسیر تمدن‌سازی اسلامی قرار داریم. تمدن دارای پوسته و هسته‌ای است. پوسته شامل پیشرفت‌های ظاهری است، درحالی‌که هسته به سبک زندگی مرتبط است. معنای زندگی چیست؟\\ هر انسانی اگر به چیزی به‌شدت وابسته باشد که فقدان آن برایش مرگ تلقی شود، به آن معنای زندگی می‌گویند. مثلاً افرادی که تمبر برای خودش در عرض ۴۰ سال جمع کرده است آن‌قدر به این آلبوم تمبر وابسته است که اگر این را از او بگیری سکته می‌کند!\\ در زمان جنگ تحمیلی، قطعنامه که تصویب شد یک عده سکته کردند؛ چرا؟ چون یک‌دفعه\\ \{قیمت‌ها کاهش پیدا کرد\}، اخیراً شنیدم در این بالا و پایین رفتن دلار یک نفر، مقدار زیادی دلار خریده بود در تهران بعد که دلار مقداری پایین آمد سکته کرد و مرد!\\ امام حسین (علیه‌السلام) در شب عاشورا ایستاد و فرمود: {\large «أَنْتُمْ فِي حِلٍّ مِنْ بَيْعَتِي فَالْحَقُوا بِعَشَائِرِكُمْ وَ مَوَالِيكُمْ {\Large{24}}»؛}\\ بیعت را برداشت و گفت: «بروید». سخنان عباس بن علی (علیه‌السلام) و زهیر بن قین (رضی‌الله‌عنه) نشان می‌دهد که معنای زندگی برای آن‌ها حسین (علیه‌السلام) است، تعبیر چه بود؟\\ گفت: یا اباعبدالله اگر من از پیش شما بروم گرگان بیابان مرا بدرند!\\ زهیر گفت: یابن رسول‌الله حاضرم هزار بار کشته بشوم، سوزانده بشوم، خاکسترم بر باد برود و دو مرتبه زنده بشوم در مقابل شما بجنگم ولی مرگ از شما و اهل‌بیت شما دور شود؛ این را می‌گوییم معنای زندگی!\\ نگاه دین این است که یک انسان مسلمان باید معنای زندگی برایش دین باشد؛ روایت چیست؟\\ فرمود: {\large « إِجعَل مَالَکَ دُونَ عِرضِکَ و عِرضَکَ دُونَ نَفسِکَ وَ نَفسَکَ دُونَ دِینِکَ {\Large{25}}»؛}\\ مالت را برای آبرویت بده، اگر چک دارد برگشت می‌خورد مالت را بفروش بده نصف قیمت! آبرویت را فدای جانت کن و جانت را فدای دینت کن!\\ دین می‌شود معیار و معنای زندگی؛ مانند حرف مرحوم امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه): اگر ابرقدرت‌ها بخواهند در مقابل دین ما بایستند ما در مقابل همه دنیای آنها خواهیم ایستاد. \\ امام حسین (علیه‌السلام) از مکه بیرون زد گفتند: آقا چرا؟\\ فرمود: آمدند مرا بکشند؛ {\large «لَأَنْ أُقْتَلَ [وَ] بَيْنِي وَ بَيْنَ اَلْحَرَمِ بَاعٌ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ أَنْ أُقْتَلَ وَ بَيْنِي وَ بَيْنَهُ شِبْرٌ وَ لَأَنْ أُقْتَلَ بِالطَّفِّ‌ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ أَنْ أُقْتَلَ بِالْحَرَمِ {\Large{26}}.»}\\ ‌به خدا قسم من اگر یک باع (نیم متر) از حرم دورتر باشم و کشته بشوم برای من محبوب‌تر است از یک وجب! چرا؟\\ می‌خواهد حرمت کعبه و حرمت حرم و خانه خدا حفظ بشود این یعنی دین معنای زندگی است.\\ \\ {\large{\textbf{دین در مقابل دین}}}\\ \\ مثلاً از ابعادی که کمتر ما بحث می‌کنیم البته بحث می‌شود، در جریان عاشورا ما بحثی داریم تحت عنوان "دین در مقابل دین" این چگونه وجود دارد؟\\ امروزه بسیار موردتوجه است. ابن سعد در روز عاشورا به لشکرش گفت: {\large «يَا خَيْلَ اَللَّهِ اِرْكَبِي وَ أَبْشِرِي {\Large{27}}»؛} از طرفی، طبق نقل مشهور شریح قاضی می‌نویسد که حسین (علیه‌السلام) از دین جدش خارج شده و کشته شده است. این اگر سند نداشته باشد؛ ولی اینکه شریح قاضی آمد خبر کذب داد و گفت هانی زنده است و سرحال است تا مردم از دور قصر دارالأماره متفرق شدند، این مسلم است و او قاضی شرع است.\\ \\ {\large{\textbf{تحلیل‌های نادرست و تحلیل صحیح نهضت حسینی}}}\\ \\ در مورد نهضت حسینی، تحلیل‌های متفاوتی وجود دارد که برخی نادرست و برخی صحیح هستند.\\ باتوجه‌به جست‌وجوهایی که انجام داده‌ام، حدود ده تحلیل نادرست از نهضت حسینی شناخته شده است.\\ این تحلیل‌ها شامل دیدگاه‌های مستشرقین، برخی اهل‌سنت و همچنین عده‌ای از شیعیان است. این تحلیل‌ها یا ناقص هستند یا مردود، درحالی‌که فقط یک تحلیل صحیح درباره نهضت اباعبدالله حسین (علیه‌السلام) وجود دارد. در ادامه به چند اصل مهم اشاره می‌کنم: \begin{enumerate} \item {\textbf{حفظ و حراست از دین}}\\ امام حسین (علیه‌السلام) بالاترین وظیفه خود را حفظ و حراست از دین می‌داند. او می‌فرماید: {\large «“أنا أولی بنصرة هذا الدین”.»} \item {\textbf{مرگ اسلام در سایه یزید}}\\ امام حسین (علیه‌السلام) عمارت یزید را بر جامعه اسلامی به منزله مرگ اسلام می‌داند. همچنین به مروان می‌گوید: {\large «“وَ عَلَى اَلْإِسْلاَمِ‌ اَلسَّلاَمُ إِذْ قَدْ بُلِيَتِ اَلْأُمَّةُ بِرَاعٍ مِثْلِ يَزِيدَ” {\Large{28}}.»} \item {\textbf{بیعت به منزله امضای مرگ اسلام}}\\ امام حسین (علیه‌السلام) بیعت خودش با یزید را امضای مرگ اسلام می‌داند و می‌فرماید: {\large «“وَ مِثْلِي لاَ يُبَايِعُ بِمِثْلِهِ” {\Large{29}}.»} \item {\textbf{عدم بیعت و تهدید به مرگ}}\\ نکته کلیدی اینجاست که امام حسین (علیه‌السلام) می‌فرماید که من بیعت نمی‌کنم؛ زیرا این کار منجر به مرگ اسلام خواهد شد. او به دیگران گفته که اگر بیعت نکنم، بنی‌امیه مرا می‌کشند. در نامه‌ای به عبدالله بن جعفر می‌نویسد: {\large «یا بن العمّ و اللّه لو كنت في حجر هامة من هوام الارض لاستخرجوني منه و قتلوني” {\Large{30}}.»} به این معنا که اگر او بخواهد، حتی در مخفی‌ترین مکان‌ها هم او را پیدا می‌کنند و می‌کشند؛ بنابراین، بنی‌امیه تنها دو گزینه می‌دهد: یا بیعت ذلیلانه یا مرگ. \item {\textbf{مدیریت نوع شهادت}}\\ امام حسین (علیه‌السلام) می‌فرماید که دشمن می‌خواهد دو کار کند: یکی کشتن و دیگری ذلیلانه کشتن. او می‌دانست که کشتن چاره‌ای نیست و در این باره به استقبال می‌رفت، اما نوع کشتن و کیفیت شهادت را خود مدیریت می‌کرد. او از مدینه خارج می‌شود و حرم بزرگ می‌سازد تا بر سرنوشت خود کنترل داشته باشد.\\ یادم هست در جنگ تحمیلی، برخی مجروحین هر چه تلاش می‌کردند نمی‌آمدند عقب!\\ بعضی از این‌ها که یک ذره سرپاتر بودند می‌دانستند الان وقتی حمله آخر عراق پیروز شود، همه کشته می‌شوند و تا وقت داشتن ۲۰-۳۰ تا نارنجک برمی‌داشتند زیر خودشان و نارنجک‌ها آماده حلقه‌اش کشیده شده! عراقی‌ها زمانی که می‌آمدند اینها نیمه‌عربی شروع می‌کردند حرف‌زدن که ما اطلاعات داریم!\\ بگویید فرمانده بیاید و ما را تکان ندهید. وقتی جمع می‌شدند این افسران بعثی عراق، این مجروح جنگی و شیرمرد ایرانی مسلمان، یک تکان به خودش می‌داد و سی نفر را یکباره می‌کشت! این انتخاب حسینی است. \end{enumerate} {\large{\textbf{تحریفات عاشورا}}}\\ \\ در بحث تحریفات عاشورا نیز دو کتاب بسیار خوب و ارزشمند وجود دارد که می‌توان به آن‌ها مراجعه کرد: \begin{enumerate} \item {\textbf{لولو و مرجان}} - تألیف مرحوم میرزا حسین نوری \item {\textbf{حماسه حسینی}} - تألیف مرحوم شهید مطهری \end{enumerate} {\large{\textbf{ابعاد عاشورا در فضایل و رذایل}}}\\ \\ عاشورا به‌عنوان یک واقعه تاریخی و الهی، مجموعه‌ای از فضایل و رذایل را در خود جای داده است.\\ {\textbf{در ابعاد فضایل،}} می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: \begin{enumerate} \item {\textbf{عبادت:}}\\ عاشورا نشان‌دهنده عمیق‌ترین عبادت‌ها و بندگی‌ها است. \item {\textbf{شهادت:}}\\ شهادت امام حسین (علیه‌السلام) و یاران او به‌عنوان عالی‌ترین نوع فداکاری در راه خدا شناخته می‌شود. \item {\textbf{شجاعت و عشق:}}\\ شجاعت یاران امام حسین (علیه‌السلام) و عشق آنان به ایشان نمایانگر عزم راسخ آن‌هاست. \item {\textbf{رشادت و زیبایی:}}\\ زیبایی‌های اخلاقی و اجتماعی که در عاشورا ظهور می‌کند، شامل جلوه‌های رشادت و فداکاری است. \end{enumerate} {\textbf{در ابعاد رذایل،}} ما شاهد ویژگی‌هایی از دشمن هستیم که شامل: \begin{enumerate} \item {\textbf{شرارت و نفاق:}}\\ نفاق و جنایت‌هایی که از سوی دشمن سر زده، روشنگر ابعاد تاریک انسانی است. \item {\textbf{جهل و دورویی:}}\\ جهل در پیروی از حق و دورویی در مواجهه با حقیقت از جمله خصایص دشمنان عاشورا هستند. \end{enumerate} این فضایل و رذایل در ابعاد سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی عاشورا قابل‌مشاهده است و این مشخصات جزئیات بیشتری از واقعیت آن زمان را در دسترس ما قرار می‌دهد.\\ \\ {\large{\textbf{علل و اهداف عاشورا}}}\\ \\ در مورد {\textbf{علل و اهداف عاشورا}} که قبلاً به آن اشاره کردیم، این واقعه نه‌تنها در زمان خود، بلکه در تمام تاریخ به ما درس‌هایی از ایستادگی در برابر ظلم و فساد می‌دهد.\\ \\ {\large{\textbf{ابعاد عاشورا در فضایل و رذایل}}}\\ \\ عاشورا به‌عنوان یک واقعه تاریخی، مجموعه‌ای غنی از فضایل و رذایل را در خود جای داده است. این واقعه نه‌تنها به نمایندگی از فضایل انسانی بلکه به‌عنوان نماد رذایل نیز خود را به نمایش می‌گذارد.\\ \\ {\large{\textbf{فضایل عاشورا}}}\\ \\ در بعد فضایل، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: \begin{enumerate} \item {\textbf{عبادت:}}\\ امام حسین (علیه‌السلام) و یاران او با جان‌فشانی و فداکاری خود نشان دادند که عبادت تنها با کلمات نیست، بلکه عملی است که در شرایط سخت به نمایش درمی‌آید. \item {\textbf{شهادت:}}\\ شهادت در عاشورا به‌عنوان اوج ایثار و فداکاری معرفی می‌شود. این واقعه درس مهمی به بشریت می‌دهد که فدای حق همیشه با عزم و اراده ثابت و بدون ترس همراه است. \item {\textbf{شجاعت:}}\\ شجاعت امام حسین (علیه‌السلام) و یارانش در برابر ظلم و فساد نمادین است. آن‌ها با ایستادگی در برابر یزید و ظلم‌گران، خصلت‌های عالی انسانی را نمایان کردند. \item {\textbf{عشق و وفاداری:}}\\ عشق به خدا و وفاداری به اصول اسلامی در رفتار یاران حضرت حسین (علیه‌السلام) موج می‌زند. \item {\textbf{‌رشادت و زیبایی:}}\\ حماسه عاشورا و زیبایی‌های اخلاقی در برابر مظالم و بی‌عدالتی‌ها نشان‌دهنده آن است که چگونه انسان می‌تواند در سخت‌ترین شرایط به زیبایی و راستی پایبند باشد. \end{enumerate} {\large{\textbf{رذایل دشمنان}}}\\ \\ از سوی دیگر، می‌توان به رذایل دشمنان عاشورا اشاره کرد: \begin{enumerate} \item {\textbf{شرارت و جنایت:}}\\ جنایات دشمنان امام حسین (علیه‌السلام) در کربلا نمایانگر پوچی و زشتی موجود در وجود انسانی است که به خود اجازه می‌دهد بر دیگران ظلم کند. \item {\textbf{نفاق:}}\\ نفاق و دورویی در رفتار دشمنان، آن‌ها را از حقیقت دور کرده و به تنفر از صلح و دوستی رسانده است. \item {\textbf{جهل:}}\\ جهل در پیروی از ظلم و فساد و عدم تفکر در عواقب کارهایشان، موجب فساد در بین جامعه شده است. \end{enumerate} {\large{\textbf{علل و اهداف عاشورا}}}\\ \\ هدف عاشورا فراتر از صرفاً مقابله با یزید است. این نهضت، تلاشی برای احیای دین و عدالت اجتماعی بود. آنچه که در عاشورا اتفاق افتاد، نشان‌دهنده قدرت ایمان و اصول انسان‌دوستانه بود که هدف آن برقراری عدالت و ارزش‌های انسانی در جامعه بود.\\ \\ {\large{\textbf{روزشمار نهضت حسینی و وقایع‌نگاری کربلا}}}\\ \\ {\textbf{روزشمار نهضت حسینی}} یک سند تاریخی باارزش است که جزئیات روزبه‌روز قیام امام حسین (علیه‌السلام) را شرح می‌دهد. طریحی در کتاب منتخب خود، به وقایع روزبه‌روز اشاره کرده است. به‌عنوان‌مثال، در روز سوم، بنی‌اسد سرزمین کربلا را به قیمت ۶۰ هزار درهم خریداری کردند و شرط کردند که زائران قبر امام حسین (علیه‌السلام) را پذیرایی کنند. این نکته نشان‌دهنده عشق و احترام مردم به ایشان است.\\ به‌علاوه، خبر شهادت مسلم و هانی به امام حسین (علیه‌السلام) در مسیر از مکه به کربلا رسیده و این دریافت‌ها بر روحیه‌اش تأثیر می‌گذارد. {\textbf{سخنان امام در روزهای تاسوعا و عاشورا}} بسیار قابل دقت و تأمل هستند و بینش عمیق او را به نمایش می‌گذارند.\\ \\ \\ {\large{\textbf{توجه به جریانات بعد از عاشورا}}}\\ \\ متأسفانه، توجه کمتری به وقایع بعد از عاشورا می‌شود؛ درحالی‌که بسیاری از جریانات کربلا پس از روز عاشورا ادامه می‌یابد. خطبه‌های {\textbf{حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) و امام سجاد (علیه‌السلام)}} در کوفه و دیگر مناطق، به‌ویژه در تلاش آنان برای رساندن پیام عاشورا به جامعه، بسیار مهم و حائز اهمیت است.\\ \\ {\large{\textbf{بررسی سیره رسول گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم)}}}\\ \\ در بحث «سبک زندگی» که مقام معظم رهبری (حفظه‌الله) نیز به آن اشاره کرده‌اند، بررسی سیره پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم)، به‌ویژه در دهه آخر صفر، بسیار حائز اهمیت است. این بررسی می‌تواند به ما در فهم بهتر زندگی اسلامی و ترویج سبک زندگی سالم کمک کند.\\ \\ {\large{\textbf{مفهوم سبک زندگی}}}\\ \\ “سبک زندگی” یک اصطلاح غربی است که به رفتارهای فردی و اجتماعی یک فرد اشاره دارد و به‌نوعی نماد فرهنگ او است. در کشور ما، مقام معظم رهبری با استفاده از این واژه، به درک و تبیین رفتارهای صحیح اجتماعی و فردی در جامعه اسلامی پرداخته‌اند.\\ اگر بخواهیم این مفهوم را با اصطلاحات اسلامی پیوند بزنیم، می‌توانیم به «عقل معاش» و «سیره» اشاره کنیم. \\ {\textbf{عقل معاش}} به اقداماتی اشاره دارد که فرد برای تأمین زندگی خود و خانواده‌اش انجام می‌دهد. درعین‌حال، سیره به الگوی رفتاری پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم) اطلاق می‌شود که مسلمانان موظف‌اند به آن عمل کنند.\\ \\ {\large{\textbf{سیره پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم)}}}\\ \\ به فرموده قرآن کریم، {\large «لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيراً {\Large{31}}»،} این تعبیر بیانگر این است که پیامبر اسلام الگوی کامل زندگی برای مسلمانان است. امام حسین (علیه‌السلام) نیز در قیام عاشورا با این نیت آمد که سیره پیامبر را احیا کند و فرمود: {\large «وَ أَسِيرَ بِسِيرَةِ جَدِّي وَ أَبِي عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ‌ {\Large{32}}.»}\\ \\ {\large{\textbf{منابع بررسی سیره پیامبر}}}\\ \\ برای بررسی سیره پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) بهترین منبع، کتاب {\textbf{“سنن النبی”}} از مرحوم علامه طباطبایی (رحمت‌الله‌علیه) است. ترجمه حسین استادولی از این کتاب از بهترین ترجمه‌ها به شمار می‌آید. همچنین، مرحوم علامه طباطبایی (رحمت‌الله‌علیه) سیره را در {\textbf{المیزان}} (جلد 6، صفحه 121) به‌خوبی بحث کرده‌اند. استاد بزرگوار ما، {\textbf{حضرت آیت‌الله جوادی آملی}} نیز یک جلد تفسیر موضوعی در مورد سیره پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) دارند که می‌تواند به‌عنوان مرجع مفید معرفی شود. کتاب {\textbf{“مفاتیح الحیاة”}} نیز اثر ارزشمندی در این زمینه است و به جزئیات رفتار پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در ارتباطات اجتماعی، خانوادگی و سیاسی می‌پردازد.\\ \\ {\large{\textbf{سیره پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم): فردی، اجتماعی، خانوادگی و سیاسی}}}\\ \\ {\textbf{سیره فردی:}}\\ برای بسیاری، سیره پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) با ویژگی‌هایی نظیر تواضع، صداقت و استقامت در برابر مشکلات شناخته می‌شود.\\ {\textbf{سیره اجتماعی:}}\\ پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در راستای همدلی و محبت به نیازمندان، بر لزوم سلام‌کردن، ابراز محبت و یاری به یکدیگر تأکید داشت. مثلاً در زمان عزاداری، ایشان می‌فرمودند: تا سه روز پس از فوت کسی، لازم است خانواده متوفی در آرامش باشند و باید غذای آنان از بیرون تأمین شود. این نقطه‌نظر تأکید بر حقوق مردم و احساس همدردی را نشان می‌دهد.\\ \\ {\large{\textbf{مثال‌هایی از سیره پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)}}}\\ \\ به‌عنوان‌مثال، دوستی داشتم که پدرش فوت کرده بود و می‌گفت: «تا یک هفته نفهمیدم پدرم فوت کرده، چون سر ظهر دویست نفر منتظر ناهار در خانه ما نشسته بودند!» این نشان‌دهنده سوگیری در نادیده‌گرفتن سنت‌های اسلامی و سیره پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) است.\\ \\ {\large{\textbf{اهمیت سیره پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در سبک زندگی اسلامی}}}\\ \\\\ بحث سبک زندگی اگر بخواهد از سیطره فرهنگ غربی دور شود، باید به سیره پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) رجوع کند. {\textbf{مرحوم علامه طباطبایی}} در تفسیر المیزان می‌فرمایند: «اولین انحراف در جامعه اسلامی با تفسیر غلط از سیره پیامبر آغاز شد.» لذا ما باید به‌دقت به سیره پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) توجه کنیم و آن را در زندگی خود پیاده‌سازی کنیم.\\ \\ {\large{\textbf{نقش زن در نهضت عاشورا}}}\\ \\ نهضت عاشورا تنها به‌عنوان یک واقعه تاریخی یا سیاسی شناخته نمی‌شود، بلکه شامل ابعاد انسانی، اخلاقی و اجتماعی گسترده‌ای است که به‌ویژه نقش زنان در آن بسیار پررنگ بوده و تأثیر عمیقی در شکل‌گیری و تداوم این قیام داشته است.\\ \\ {\large{\textbf{زنان تأثیرگذار در عاشورا}}}\\ \\ بارزترین شخصیت‌های زن در نهضت عاشورا شامل: \begin{enumerate} \item {\textbf{حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها)}}\\ او به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شخصیت‌های تاریخ اسلام، نه‌تنها در روز عاشورا بلکه بعد از آن نیز نقشی کلیدی ایفا کرد. حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) با سخنانی رسا و شجاعت بی‌نظیرش توانست پیام قیام عاشورا را به زن و مردم کوفه برساند و ظلم یزید را افشا کند. خطبه‌های او در کوفه و شام به‌عنوان نماد مقاومت و استقامت شناخته می‌شود. \item {\textbf{حضرت ام‌کلثوم (سلام‌الله‌علیها)}}\\ او نیز به همراه خواهرش، زینب (سلام‌الله‌علیها)، در ترویج ارزش‌های قیام عاشورا و دفاع از خانواده خود نقش مهمی بر عهده داشت. او با حماسه‌‎آفرینی در میدان‌های فکری و احساسی، به پیام‌های عاشورا قوت بخشید. \item {\textbf{همسر عبدالله بن عمیر کلبی}}\\ این زن با تشویق همسرش به جهاد و فداکاری، به او در پیوستن به یاران امام حسین (علیه‌السلام) کمک کرد. \item {\textbf{همسر وهب}}\\ او با شجاعت فراوان، شوهرش را در مبارزه و دفاع از امام حسین (علیه‌السلام) تشویق کرد و خود نیز در عشق به حق و حقیقت الگوی دیگر زنان مسلمان شد. \item {\textbf{همسر مسلم بن عوسجه}}\\ اگرچه در مورد او اختلافاتی وجود دارد، ولی نقش او به‌عنوان یک زن مؤمن و فداکار که در سهم ایجاد جو معنوی عاشورا تأثیرگذار بوده، انکار نمی‌شود. \end{enumerate} این زنان با فداکاری، جهاد و حمایت از امام حسین (علیه‌السلام) به‌ویژه در شرایط سخت و دشوار، نشان دادند که زنان نیز در قیام عاشورا نه‌تنها حضور دارند؛ بلکه نقش بسیاری کلیدی و پر رنگی ایفا می‌کنند.\\ \\ {\large{\textbf{نقش کودکان در عاشورا}}}\\ \\ در عاشورا، کودکان نیز نقش خود را ایفا کردند و پیامی بزرگ از خود به‌جا گذاشتند. حدود یازده تن از کودکان در این واقعه به شهادت رسیدند. نام برخی از این کودکان که در راه امام حسین (علیه‌السلام) جان خود را فدای امام خود کردند، باید ذکر شود: \begin{enumerate} \item {\textbf{علی‌اصغر (علیه‌السلام)}} \item کودکان دیگر، مثل {\textbf{عبدالله بن الحسن (علیه‌السلام)}} \end{enumerate} این اطفال در کنار بزرگ‌ترها، عزم و شجاعت خود را در میدان جنگ و در طول دوره اسارت نشان دادند و به‌واقع پیام عاشورا را به نسل‌های آینده منتقل کردند.\\ \\ {\large{\textbf{نژادها در کربلا}}}\\ \\ یکی از ویژگی‌های حماسه عاشورا، تنوع قومیتی و نژادی در ساحت کربلا است. در کربلا، ما نه‌تنها عرب‌ها بلکه رومی‌ها، ترک‌ها، حبشی‌ها و اقوام دیگر را داریم. این تنوع نشان‌دهنده این نکته است که قیام عاشورا به یک مرز قومی محدود نمی‌شود و پیام جهانی دارد.\\ \\ {\large{\textbf{جنبه‌های مختلف این بحث}}} \begin{enumerate} \item {\textbf{یگانگی در برابر ظلم}}\\ حضور اقوام مختلف در کنار هم برای دفاع از امام حسین (علیه‌السلام) و ارزش‌های انسانی، موجب پیدایش وحدت در برابر ظلم و ستم یزید گردید. \item {\textbf{تنوع فرهنگی}}\\ این تنوع فرهنگی، نشانه‌ای از جذابیت و فراگیری پیام عاشورا در میان اقوام مختلف است که به وحدت در برابر ظلم و دفاع از حق کمک کرد. \item {\textbf{پیام جهانی عاشورا}}\\ این که عاشورا تنها مربوط به یک قوم خاص نیست، بلکه پیامی برای بشریت در آن نهفته است، به‌ویژه آنکه به دفاع از اصول انسانی، حق و عدل می‌پردازد. \end{enumerate} کتاب‌هایی که معرفی کردید به‌طور خاص و دقیق به نهضت عاشورا و ابعاد مختلف آن پرداخته‌اند. در ادامه، هر یک از کتاب‌ها را با توضیحاتی مختصر مرور می‌کنیم: \begin{enumerate} \item {\textbf{نفس المهموم - شیخ عباس قمی}}\\ {\textbf{توضیح:}}\\ این کتاب به‌عنوان یکی از بهترین مقاتل عاشورا شناخته می‌شود و شامل جزئیات وقایع عاشورا است. ترجمه‌های مختلفی از آن موجود است:\\ {\textbf{ترجمه آیت‌الله شعرانی (دمع السجوم):}}\\ این ترجمه به‌خاطر نکات دقیق و عمیقش بسیار پرکاربرد است.\\ {\textbf{ترجمه آیت‌الله کوه‌کمره‌ای:}}\\ ترجمه‌ای روان و قابل‌فهم برای عموم. \\ \\ \\ \item {\textbf{بررسی تاریخ عاشورا - مرحوم آیتی}}\\ {\textbf{توضیح:}}\\ مرحوم آیتی رفیق شفیق مرحوم شهید مطهری (رحمت‌الله‌علیه) است که به بررسی عمیق تاریخ عاشورا می‌پردازد. مطالب کتاب پرنکته و دقت نظر در آن بارز است. \item {\textbf{تأملی در نهضت عاشورا - رسول جعفریان}}\\ {\textbf{توضیح:}}\\ این کتاب به‌نوعی مرور و تحلیل ابعاد مختلف نهضت عاشورا است. اگرچه در مورد شخصیت حضرت مسلم (سلام‌الله‌علیها) برخی اشتباهات وجود دارد، اما کتاب همچنان مفصل و آموزنده است. \item {\textbf{شهادتنامه امام حسین (علیه‌السلام) - آیت‌الله ری‌شهری}}\\ {\textbf{توضیح:}}\\ این کتاب خلاصه‌ای از {\textbf{دانشنامه امام حسین (علیه‌السلام)}} است و آخرین تحقیقات عاشورایی را در خود جای داده است. به‌عنوان منبع جدید، مطالبی را ارائه می‌دهد که ممکن است برخی از روایات رایج را به چالش بکشد. \item {\textbf{مقتل جامع - مهدی پیشوایی}}\\ {\textbf{توضیح:}}\\ این مقتل به بررسی دقیق‌تری از منابع تاریخی و روایی می‌پردازد و بر مبنای ۵۰۰ منبع تاریخی، حدیثی و رجالی نوشته شده است. جلد اول آن منتشر شده و جلد دوم آن نیز به‌زودی منتشر خواهد شد. \item {\textbf{حماسه حسینی - شهید مطهری (رحمت‌الله‌علیه)}}\\ {\textbf{توضیح:}}\\ این کتاب به تحلیل ابعاد فلسفی، اجتماعی و فرهنگی نهضت عاشورا می‌پردازد و از آثار ارزشمند شهید مطهری در این زمینه است. \item {\textbf{لمعات الحسین - علامه حسینی طهرانی (رحمت‌الله‌علیه)}}\\ {\textbf{توضیح:}}\\ این کتاب به‌عنوان یک منبع دم‌دستی بسیار مناسب است. روایاتی که در این کتاب آمده به‌خوبی بیانگر حماسه عاشورا و آموزه‌های آن است. \item {\textbf{مقتل مقرم}}\\ {\textbf{توضیح:}}\\ این کتاب شامل مطالب متعدد از منابع مختلف است، ولی باید توجه داشت که برخی از منابع آن ضعیف هستند. بااین‌حال، ارزش مطالعه را دارد. \end{enumerate} این کتاب‌ها به‌عنوان منابع معتبر و معتبر در حوزه عاشورا به مخاطبان توصیه می‌شوند و می‌توانند به درک عمیق‌تری از ابعاد مختلف این نهضت مقدس کمک کنند.\\ {\large «طَیِّبُوا أَفوَاهَکُم بِالصَّلَاةِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ!»} \begin{center} {\large «أَللّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ.»} \end{center} \newpage \begin{center} {\Large{فهرست منابع}} \end{center} \begin{enumerate} \item با اندک تفاوتی، ابن‌فهد حلی، احمد بن محمد، و موحدی قمی، احمد. ۱۴۰۷-۱۹۸۷. عدة الداعي. ۱ ج. قم - ایران: دار الکتاب الإسلامي، ص 165. \item مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، مسترحمی، هدایت‌‌الله، غفاری، علی‌‌اکبر، بهبودی، محمدباقر، مصباح یزدی، محمد تقی، محمودی، محمدباقر، خرسان، محمدمهدی، و دیگران. ۱۴۰۳. بحار الأنوار. ۱۱۱ ج. بیروت - لبنان: دار إحياء التراث العربي، ج 75، ص 117. \item سوره عنکبوت، آیه 2. \item مفید، محمد بن محمد، و مؤسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث. ۱۴۱۳. الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد. ۲ ج. قم - ایران: المؤتمر العالمي لألفية الشيخ المفيد، ج 2، ص 39. \item مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، مسترحمی، هدایت‌‌الله، غفاری، علی‌‌اکبر، بهبودی، محمدباقر، مصباح یزدی، محمد تقی، محمودی، محمدباقر، خرسان، محمدمهدی، و دیگران. ۱۴۰۳. بحار الأنوار. ۱۱۱ ج. بیروت - لبنان: دار إحياء التراث العربي، ج 44، ص 325. \item مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، مسترحمی، هدایت‌‌الله، غفاری، علی‌‌اکبر، بهبودی، محمدباقر، مصباح یزدی، محمد تقی، محمودی، محمدباقر، خرسان، محمدمهدی، و دیگران. ۱۴۰۳. بحار الأنوار. ۱۱۱ ج. بیروت - لبنان: دار إحياء التراث العربي، ج 75، ص 116 و 117. \item مفید، محمد بن محمد، و مؤسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث. ۱۴۱۳. الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد. ۲ ج. قم - ایران: المؤتمر العالمي لألفية الشيخ المفيد، ج 2، ص 39. \item امینی، محمد هادی، و شریف رضی، محمد بن حسین. ۱۴۰۶-۱۳۶۵. خصائص الأئمة علیهم السلام. ۱ ج. مشهد مقدس - ایران: آستان قدس رضوی. بنياد پژوهشهای اسلامى، ص 106. \item ابن‌بابویه، محمد بن علی، و بحر العلوم، محمد صادق. بدون تاریخ. علل الشرائع. ۲ ج. قم - ایران: کتابفروشی داوری، ج 1، ص 9. \item علی بن ابی طالب (ع)، امام اول، آمدی، عبدالواحد بن محمد، و رجایی، مهدی. ۱۴۱۰-۱۹۹۰. غرر الحکم (تصحیح رجایی). ۱ ج. قم - ایران: دار الکتاب الإسلامي، ص 577. \item علی بن ابی طالب (ع)، امام اول، آمدی، عبدالواحد بن محمد، و رجایی، مهدی. ۱۴۱۰-۱۹۹۰. غرر الحکم (تصحیح رجایی). ۱ ج. قم - ایران: دار الکتاب الإسلامي، ص 586. \item مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، مسترحمی، هدایت‌‌الله، غفاری، علی‌‌اکبر، بهبودی، محمدباقر، مصباح یزدی، محمد تقی، محمودی، محمدباقر، خرسان، محمدمهدی، و دیگران. ۱۴۰۳. بحار الأنوار. ۱۱۱ ج. بیروت - لبنان: دار إحياء التراث العربي، ج 44، ص 329. \item شعیری، محمد بن محمد. بدون تاریخ. جامع الأخبار. ۱ ج. نجف اشرف - عراق: المطبعة الحيدرية، ص 131. \item شعیری، محمد بن محمد. بدون تاریخ. جامع الأخبار. ۱ ج. نجف اشرف - عراق: المطبعة الحيدرية، ص 137. \item ابن‌نما، جعفر بن محمد. ۱۴۲۳-۲۰۰۴. ‌مثیر الأحزان. ۱ ج. بیروت - لبنان: دار العلوم، ص 70. \item رسولی، هاشم، ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، و آشتیانی، محمدحسین. بدون تاریخ. المناقب (ابن شهر آشوب). ۴ ج. قم - ایران: علامه، ج 3، ص 394. \item ابن بابویه، محمد بن علی، و لاجوردی، مهدی. بدون تاریخ. عيون أخبار الرضا. ۲ ج. تهران - ایران: جهان، ج 1، ص 60. \item بحرانی، عبد الله بن نور الله، موحد ابطحی اصفهانی، محمدباقر، و مدرسه الامام المهدی علیه السلام. ۱۳۷۵. عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال. ۱۱ ج. قم - ایران: مدرسة الإمام المهدي (علیه السلام‌)، ج 17، ص 271. \item رسولی، هاشم، ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، و آشتیانی، محمدحسین. بدون تاریخ. المناقب (ابن شهر آشوب). ۴ ج. قم - ایران: علامه، ج 4، ص 108. \item بحرانی، عبد الله بن نور الله، موحد ابطحی اصفهانی، محمدباقر، و مدرسه الامام المهدی علیه السلام. ۱۳۷۵. عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال. ۱۱ ج. قم - ایران: مدرسة الإمام المهدي (علیه السلام‌)، ج 11، ص 966. \item ابن‌بابویه، محمد بن علی، و غفاری، علی‌‌اکبر. ۱۳۶۱. معاني الأخبار. ۱ ج. قم - ایران: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. دفتر انتشارات اسلامی، ص 288. \item ابن‌بابویه، محمد بن علی، و غفاری، علی‌‌اکبر. ۱۳۶۱. معاني الأخبار. ۱ ج. قم - ایران: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. دفتر انتشارات اسلامی، ص 289. \item بحرانی، هاشم بن سلیمان، مولائی‌نیا همدانی، عزت‌الله، کریم، فارس حسون، بنیاد معارف اسلامی، و طهرانی، عبادالله. ۱۴۱۳. مدینة معاجز الأئمة الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر. ۸ ج. قم - ایران: بنیاد معارف اسلامی، ج 4، ص 215. \item مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، مسترحمی، هدایت‌‌الله، غفاری، علی‌‌اکبر، بهبودی، محمدباقر، مصباح یزدی، محمد تقی، محمودی، محمدباقر، خرسان، محمدمهدی، و دیگران. ۱۴۰۳. بحارالأنوار: الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار. ۱۱۱ ج. بیروت - لبنان: دار إحياء التراث العربي، ج 45، ص 90. \item با اندک تغییری، غفاری، علی‌‌اکبر، کلینی، محمد بن یعقوب، و آخوندی، محمد. ۱۳۶۳. الکافي. ۸ ج. تهران - ایران: دار الکتب الإسلامیة، ج 2، ص 216. \item امینی، عبدالحسین، و ابن‌قولویه، جعفر بن محمد. ۱۳۵۶-۱۳۱۶. كامل الزيارات. ۱ ج. نجف اشرف - عراق: مطبعة المرتضوية، ص 72. \item فتال نیشابوری، محمد بن احمد، و خرسان، محمدمهدی. ۱۳۷۵. روضة الواعظین. ۲ ج. قم - ایران: الشريف الرضي، ج 1، ص 183. \item فهری زنجانی، احمد، و ابن‌طاووس، علی بن موسی. بدون تاریخ. اللهوف علی قتلی الطفوف. ۱ ج. تهران - ایران: جهان، ص 24. \item فهری زنجانی، احمد، و ابن‌طاووس، علی بن موسی. بدون تاریخ. اللهوف علی قتلی الطفوف. ۱ ج. تهران - ایران: جهان، ص 23. \item بحرانی، هاشم بن سلیمان، مولائی‌نیا همدانی، عزت‌الله، کریم، فارس حسون، بنیاد معارف اسلامی، و طهرانی، عبادالله. ۱۴۱۳. مدینة معاجز الأئمة الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر. ۸ ج. قم - ایران: بنیاد معارف اسلامی، ج 4، ص 485. \item سوره احزاب، آیه 21. \item مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، مسترحمی، هدایت‌‌الله، غفاری، علی‌‌اکبر، بهبودی، محمدباقر، مصباح یزدی، محمد تقی، محمودی، محمدباقر، خرسان، محمدمهدی، و دیگران. ۱۴۰۳. بحارالأنوار: الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار. ۱۱۱ ج. بیروت - لبنان: دار إحياء التراث العربي، 44، ص 329 و 330. \end{enumerate} \end{document}